Rủi ro trong hợp đồng mua bán là những mất mát, hư hỏng xảy ra đối với hàng hóa. Đây là điều các bên không mong muốn vì nếu rủi ro xảy ra thì đồng nghĩa với việc các bên sẽ phải gánh chịu thiệt hại. Do vậy, việc phân định rủi ro trong thời điểm nào thuộc về bên bán hay bên mua có ý nghĩa quan trọng về cả mặt pháp lý và thực tiễn.
Trong trường hợp các bên không thỏa thuận về thời điểm chuyển giao rủi ro thì việc xác định bên phải chịu rủi ro sẽ căn cứ vào quy định sau:
Chuyển rủi ro trong trường hợp có địa điểm giao hàng xác định
Trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác, bên bán có nghĩa vụ giao hàng cho bên mua tại một địa điểm nhất định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua khi hàng hóa được chuyển cho bên mua hoặc người được bên mua ủy quyền đã nhận hàng tại địa điểm đó.
Việc chứng minh bên mua hoặc người được bên mua nhận hàng thì căn cứ vào các thông tin trong hợp đồng, về các chứng từ, giấy tờ, ký, thể hiện bên mua đã nhận hàng, hoặc hợp đồng ủy quyền (hợp pháp) của bên mua với người được bên mua ủy quyền.
Trường hợp bên nhận hàng không phải là bên mua, hoặc người được bên mua ủy quyền thì lúc này bên bán sẽ phải chịu rủi ro nếu như bên bán cố ý giao hàng cho bên không có thẩm quyền nhận hàng hoặc trong trường hợp bên bán phải biết là chủ thể đó không phải bên mua, hoặc người của bên mua ủy quyền nhận hàng.
Chuyển rủi ro trong trường hợp không có địa điểm giao hàng xác định
Trừ trường hợp có thỏa thuận khác, nếu hợp đồng có quy định về việc vận chuyển hàng hóa và bên bán không có nghĩa vụ giao hàng tại một địa điểm nhất định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua khi hàng hóa được giao cho người vận chuyển đầu tiên.
Nếu hợp đồng có quy định về việc vận chuyển hàng hóa sẽ phát sinh hợp đồng vận chuyển. Dù cho bên bán hay bên mua thực hiện ký hợp đồng vận chuyển hàng hóa, và qua bao nhiêu người vận chuyển, thì rủi ro về mất mát và hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua khi hàng hóa đã được giao cho người vận chuyển đầu tiên.
Chuyển rủi ro trong trường hợp giao hàng cho người nhận hàng để giao mà không phải là người vận chuyển
Nếu hàng hóa đang được người nhận hàng để giao nắm giữ mà không phải là người vận chuyển thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Khi bên mua nhận được chứng từ sở hữu hàng hóa như các giấy tờ, tài liệu ghi lại nội dung sự kiện bên bán chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên mua.
- Khi người nhận hàng để giao xác nhận quyền chiếm hữu hàng hóa của bên mua bằng các giấy tờ, tài liệu, video, hình ảnh chứng minh bên mua đã nhận hàng từ người nhận hàng để giao.
Nếu không thuộc vào hai trường hợp trên thì bên phải chịu rủi ro sẽ xác định là bên bán.
Chuyển rủi ro trong trường hợp mua bán hàng hóa đang trên đường vận chuyển
Trừ trường hợp có thỏa thuận khác, nếu đối tượng của hợp đồng là hàng hóa đang trên đường vận chuyển thì rủi ro về mất mát và hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua kể từ khi giao kết hợp đồng. Hàng hóa đang trên đường vận chuyển theo quy định của này là đối tượng của hợp đồng mà hai bên ký kết, thay vì có vị trí cố định, thì hàng hóa đó đang trên đường vận chuyển khi các bên tiến hành giao kết hợp đồng. Rủi ro được chuyển qua cho bên mua trong trường hợp này là ngay khi các bên tiến hành giao kết hợp đồng.
Chuyển rủi ro trong các trường hợp khác
- Rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa được chuyển cho bên mua kể từ thời điểm hàng hóa thuộc quyền định đoạt của bên mua và bên mua đã không thực hiện việc nhận hàng theo như các bên đã thỏa thuận trước đó về thời gian, địa điểm nhận hàng.
- Rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa không được chuyển cho bên mua nếu hàng hóa không được xác định rõ ràng bằng ký mã hiệu, chứng từ vận tải, không được thông báo cho bên mua hoặc không được xác định bằng bất kỳ cách thức nào khác. Bên bán sẽ phải gánh chịu các mất mát, hư hỏng của hàng hóa nếu phát sinh rủi ro.
* Những lưu ý về vấn đề “xác định rủi ro” khi giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa
- Khi giao kết hợp đồng các bên cần có những dự liệu về các rủi ro có thể phát sinh, từ đó thỏa thuận thành các điều khoản trong hợp đồng về bên phải gánh chịu rủi ro hoặc có thể cả hai bên đều chịu rủi ro.
- Đối với các hợp đồng có giá trị lớn, hàng hóa dễ có nguy cơ gặp rủi ro thì các bên cần thỏa thuận với nhau về cách thức, phương tiện, địa điểm, thời gian vận chuyển hàng hóa, để có thể giảm thiểu rủi ro phát sinh.
Trên đây là bài viết về chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, để thực hiện thủ tục pháp lý liên quan trên thực tế hoặc cần tư vấn cụ thể, quý khách hàng vui lòng gọi vào hotline 0987754209 hoặc đặt câu hỏi qua hòm thư của của Luật Nam Hoàng.
Trân trọng./.
